Pierwsze kroki po powrocie do domu
Powrót do zalanego domu wiąże się z wieloma niebezpieczeństwami: nieznany jest stan konstrukcji budynku, nie wiadomo, czy nie zostały uszkodzone instalacje, szczególnie elektryczne i gazowe, groźne dla człowieka jest również bakteriologiczne skażenie domu. Aby nie powodować zagrożenia dla zdrowia mieszkańców i niepotrzebnych, wtórnych strat ważny jest sposób i właściwa kolejność postępowania przy usuwaniu skutków powodzi.
Ograniczanie zdrowotnych skutków powodzi
Należy pamiętać, że przeżycia związane z powodzią są przyczyną silnego stresu, a likwidacja skutków psychologicznych może trwać znacznie dłużej, niż odbudowa, czy remont domu.
Poszkodowani przez powódź powinni przestrzegać następujących zasad: Rozmawiać o swoim samopoczuciu i samopoczuciu innych członków rodziny. Zwrócić uwagę, czy, szczególnie u dzieci, nie występują objawy stresu (koszmary nocne, depresja) – w razie potrzeby poprosić Ośrodek Pomocy Społecznej o kontakt z psychologiem
- Sporządzić listę prac do wykonania i trzymać się harmonogramu.
- Nie wykonywać kilku prac równocześnie
- Nie przemęczać się i dobrze się odżywiać.
Przygotowanie do powrotu
Przed powrotem do domu, oprócz podstawowych rzeczy, takich jak: żywność, woda, odzież, oświetlenie, należy zabrać ze sobą: ubranie ochronne (rękawiczki, maski, gumowe obuwie), przybory i sprzęt do sprzątania (wiadra, miednice, szczotki, szmaty, worki na śmieci, sznury do suszenia itp.), środki do czyszczenia nie zawierające amoniaku (połączone opary amoniaku i chloru zawartego w środkach odkażających są szkodliwe), środki odkażające oraz (jeśli to możliwe) aparat fotograficzny.
Sprawdzenie domu
Przed wejściem do domu należy zorientować się, czy nie ma zagrożenia ze strony instalacji elektrycznej i gazowej. Jeżeli nie udało się wyłączyć dopływu gazu i prądu przed opuszczeniem domu, należy to zrobić zaraz po powrocie zachowując ostrożność i zasady bezpieczeństwa, na przykład używać gumowego obuwia, nie wolno też używać otwartego ognia. Jeśli instalacja gazowa uległa uszkodzeniu (wyczuwalny zapach gazu), natychmiast wezwać pogotowie gazowe. Nie dotykać samemu instalacji elektrycznej, jeśli w domu znajduje się jeszcze woda lub przewody są wilgotne. Ocena rzeczoznawcy konieczna jest również w razie jakichkolwiek wątpliwości, co do stanu konstrukcji budynku. W szczególności należy sprawdzić, czy nie ma pęknięć i odkształceń grożących zawaleniem. Nie należy również wypompowywać wody z piwnic, jeśli poziom wód gruntowych nie opadł poniżej ich poziomu może to spowodować naruszenie fundamentów. Sprawdzenia wymaga także instalacja wodociągowa i kanalizacyjna.
Wstępne oszacowanie strat
Jeśli mieszkanie lub gospodarstwo jest ubezpieczone, najlepiej zaraz po wejściu do domu sporządzić dokumentację fotograficzną lub filmową i zgłosić szkody do towarzystwa ubezpieczeniowego. Jeśli powódź była duża może się okazać, że rzeczoznawca dotrze już po zlikwidowaniu części szkód i nie uzna ich bez dokumentacji fotograficznej. Z kolei opóźnianie prac porządkowych pociąga za sobą kolejne straty. W przypadku rozpoczęcia prac porządkowych i remontowych należy pamiętać o zbieraniu rachunków za zlecone usługi.
Szybkie oszacowanie własnych strat ważne jest również z tego powodu, że władze samorządowe starają się udzielać pomocy powodzianom, a wysokość strat jest kryterium rozdziału tej pomocy i darów. Udzielaniem wszelkiej pomocy mieszkańcom zajmują się miejskie i gminne ośrodki pomocy społecznej: OPS, MOPS.
Zapobieganie chorobom
Tereny dotknięte powodzią zagrożone są epidemiami chorób przewodu pokarmowego (czerwonką, durem brzusznym, salmonellozami, wirusowym zapaleniem wątroby), szerzącymi się drogą pokarmową poprzez zakażoną wodę i żywność oraz z powodu nie przestrzegania podstawowych zasad higieny.
Aby uniknąć zakażenia należy:
- Odkażać wodę przeznaczoną do celów spożywczych, do mycia warzyw i owoców oraz do mycia zębów
- Nie spożywać produktów, które zostały zalane w czasie powodzi, nawet szczelnie zamkniętych, nie spożywać produktów niewiadomego pochodzenia. Nie uszkodzone konserwy spożywać tylko w razie konieczności, po uprzednim zdezynfekowaniu puszek
- Rygorystycznie przestrzegać zasad higieny
- Poddać się szczepieniom ochronnym
- W przypadku zaburzeń jelitowych i stanów gorączkowych bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.
Uwaga: Należy pamiętać, że zwierzęta domowe też są ofiarami powodzi, być może będą wymagały wizyty u weterynarza.
Odkażanie wody pitnej
Do celów pitnych najlepiej używać wody butelkowanej lub dowożonej beczkowozami. Wodę można też odkazić przez gotowanie lub zastosowanie specjalnych preparatów, na przykład roztworu chloraminy lub, dostępnego w aptekach, PRESEPT-u.
Odkażanie wody do celów spożywczych i higienicznych: Sporządzić roztwór chloraminy (1 łyżka stołowa na litr wody). Jedną łyżkę roztworu wlać do wiadra
(10 l) dezynfekowanej wody, wymieszać i pozostawić na 30 minut (użycie większego stężenia chloraminy może spowodować poparzenia błon śluzowych).
Należy jednak pamiętać, że odkażanie nie usuwa z wody zanieczyszczeń chemicznych. Niektóre z nich (azotany) mogą wywoływać niebezpieczną dla życia niemowląt sinicę, dlatego niemowlęta i kobiety ciężarne powinny pić tylko wodę przebadaną.
Odkażanie studni
Czysta woda potrzebna jest nie tylko do celów spożywczych i higienicznych, ale również do sprzątania po powodzi, dlatego najszybciej, jak to możliwe należy przystąpić do czyszczenia studni (jeśli gospodarstwo nie jest podłączone do wodociągu). Preparaty do dezynfekcji dostarcza SANEPID (zwykle poprzez wójtów i sołtysów).
Przed przystąpieniem do dezynfekcji studni kopanej należy wypompować z niej wodę, wybrać szlam i kilkudziesięciocentymetrową warstwę piasku, następnie wypełnić dno studni nową warstwą piasku lub żwiru (ok. 10 cm), oczyścić i zdezynfekować cembrowinę (2 płaskie łyżeczki wapna chlorowanego na wiadro wody) oraz zabetonować ubytki i szpary. Należy zastosować odpowiednie dawki środka odkażającego.
| Średnica studni[cm] | Wapno chlorowane (proszek)na każdy metr głębokości wody | Chloramina (proszek)na każdy metr głębokości wody |
| 8090100120 | 150 g 1 szklanka200 g 1 szklanka i ćwierć250 g półtorej szklanki350 g 2 szklanki i ćwierć | 165 g220 g270 g380 g |
Środek dezynfekcyjny rozpuścić w wiadrze z wodą, wlać do studni i zamieszać. Po 24 godzinach wybierać wodę, aż do zaniku zapachu chloru. Po wykonaniu odkażania studnia powinna zostać przebadana przez stację sanitarno-epidemiologiczną.
Studnie wiercone najczęściej oczyszcza się przez długotrwałe pompowanie.
Dezynfekcja domu i sprzętów
Wody powodziowe są skażone bakteriologicznie, więc wszystko co się z nimi zetknęło również jest skażone. Dlatego pierwszym krokiem przy likwidowaniu skutków powodzi powinno być jak najszybsze usunięcie osadów i mułu oraz odkażenie powierzchni budynków i wszystkich przedmiotów, które zostały zalane. Jeżeli w pomieszczeniach znajduje się jeszcze woda, należy ją również zdezynfekować.
Przed odkażaniem należy wynieść z budynku wszystkie przedmioty i sprzęty. Przedmioty, których nie da się uratować, na przykład: meble tapicerowane, materace, koce oraz wszystkie elementy wykończenia (wykładziny, boazerie, podłogi drewniane) należy bezwzględnie wyrzucić. Niektóre rzeczy, nie zawierające elementów z tworzyw sztucznych, można spalić, a produkty żywnościowe najlepiej głęboko zakopać.
Na ogół, warto ratować tylko bardzo cenne przedmioty, takie jak: antyki, obrazy, tkaniny ozdobne najlepiej oddać je to specjalnego punktu usługowego. Ważne dokumenty i książki można wysuszyć, pod warunkiem, że zrobi się to natychmiast. Jeżeli nie jest to możliwe można tymczasowo przechować je w zamrażarce.
Zastosowanie środków dezynfekcyjnych
Ściany, podłogi, meble – 3% chloramina, 5% wapno chlorowane
Pościel, ubrania – 3% chloramina
WC – 5% chloramina, 5% wapno chlorowane, 5% podchloryn sodowy
Ulice – 5% chloramina, 5% wapno chlorowane
Sporządzenie roztworów:
5% chloramina – 50 dkg chloraminy/10 l wody
3% chloramina – 30 dkg chloraminy/10 l wody
5% podchloryn sodowy – 0,5 l stężonego podchlorynu /10 l wody
5% wapno chlorowane – 0,5 kg wapna chlorowanego/10 l wody (łyżka stołowa zawiera 20 g, a szklanka 150 g wapna)
Uwaga: Chlor jest środkiem trującym. Przy dezynfekowaniu preparatami z jego zawartością należy zachować środki ostrożności – pracować w rękawicach i masce, chronić oczy, dobrze wentylować pomieszczenia. Po 24 godzinach dezynfekowane miejsca zmyć ciepłą, nie skażoną wodą, a jeśli nie ma takiej możliwości wodę należy wcześniej przegotować.
Dezynfekowanie przedmiotów gospodarstwa domowego
Naczynia i sztućce umyć i co najmniej 15 minut gotować pod przykryciem w wodzie z dodatkiem sody (1-2 łyżki/l). Większe naczynia kilkakrotnie wyparzyć wrzącą wodą. Naczynia kuchenne można też wyprażyć w piekarniku przez 2 godziny w temp. 160oC. Bieliznę pościelową i ubrania najlepiej wygotować, lub wyprać, co najmniej dwukrotnie, w temp. 60oC. Niektóre tkaniny można wymoczyć w roztworze chloru. Po praniu wszystko wyprasować.
Osuszanie budynków
Osuszanie budynków zwłaszcza po zalaniu znacznej ich części jest pracą trudną, wymagającą fachowego sprzętu i obecności sprawdzonych specjalistów. Usuwanie skutków powodzi na własną rękę lub skorzystanie z usług nierzetelnej firmy może przynieść więcej strat niż zysków.
Lekko zawilgocone pomieszczenia można osuszać poprzez otwarcie okien i drzwi. Należy jednak pamiętać, że skuteczność tej metody zależy od warunków panujących na zewnątrz. Z zalecanych metod osuszania można wymienić metodę mikrofalową, absorpcyjną i termoiniekcji. Warunkiem powodzenia osuszania, niezależnie od zastosowanej metody, jest wykonanie izolacji przeciwwilgociowej, usunięcie wszystkich źródeł wilgoci oraz ciągłe wentylowanie osuszanych pomieszczeń.
Odgrzybianie
Grzyby domowe i pleśniowe powodują m.in. alergie i astmę. Aby nie dopuścić do ich rozwoju po powodzi należy budynek odgrzybić, a elementy drewniane zaimpregnować przy pomocy specjalnych preparatów, zwracając uwagę przy ich doborze na szkodliwość dla ludzi i zwierząt. Miejsca zagrzybione należy dokładnie oczyścić i posmarować 23-krotnie preparatem grzybobójczym. Usunięte grzyby spalić lub zakopać.
Materiały Canadian Red Cross „One step at a time”
Źródło: Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne
źródło: Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kłodzku
Autor: Józef Adamowski