Zagrożenie powodziowe w Gorzanowie
Głównym źródłem zagrożenia powodziowego w Gorzanowie jest Nysa Kłodzka, ale przez teren wsi przepływają jeszcze inne, mniejsze cieki, które okresowo powodują podtopienia i również przyczyniają się do powstawania strat powodziowych.
Nysa Kłodzka
Nysa Kłodzka jest lewym dopływem Odry, jej długość wynosi 182 km, a powierzchnia zlewni 4566 km2. Największe wezbrania w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wystąpiły w 1938, 1965, 1977 i 1997 roku. Najważniejsze dopływy Nysy Kłodzkiej to: Bystrzyca, Bystrzyca Dusznicka, Ścinawka, Budzówka, Cielnica, Stara Struga, Wilczka, Biała Lądecka, Biała Głuchołaska, Ścinawa Niemodlińska. Nysa Kłodzka przepływa przez Gorzanów na długości około 5 km. Na tym odcinku zlokalizowane są dwa mosty drogowe. Jeden w ciągu drogi powiatowej jednoprzęsłowy łukowy betonowo-kamienny. W czasie powodzi w 1997 r. wody powodziowe obeszły most zarówno od strony brzegu lewego, jak i prawego. Drugi most w ciągu dojazdowej drogi gminnej, pięcioprzęsłowy stalowy. Na Nysie Kłodzkiej w Gorzanowie zlokalizowany jest również jaz stały kamienny, piętrzący wodę do wysokości około 1,50 m, który wybudowany został dla potrzeb nieczynnego już ujęcia wody dla młyna i tartaku. Jaz został uszkodzony w czasie powodzi w 1997 r., a przy okazji remontu, obniżony. Według mieszkańców, zimą na jazie zatrzymuje się kra podpiętrzając wodę, co zagraża okolicznym domom. Jaz nie ma jednak większego wpływu na warunki przepływu wielkich wód powodziowych. Poniżej mostu betonowego na drodze powiatowej wybudowany jest wał przeciwpowodziowy o wysokości 1,20 m. W lipcu 1997 r. wody powodziowe zalały zabudowania chronione tym wałem, gdyż powyżej mostu wału nie ma. Według Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej tego odcinka wału nie ma w spisach inwentarzowych formalnie więc wał nie istnieje i nie może być przedmiotem zainteresowania właściwych służb. Jeśli chodzi o utrzymanie koryta Nysy Kłodzkiej, to wyraźnie widoczne są dwa problemy: sedymentacja poniżej jazu oraz erozja lewego brzegu na wysokości ronda w Gorzanowie. Z relacji mieszkańców wynika, że poniżej jazu, co kilka lat odkłada się rumosz skalny, tworząc wyższą od jazu wyspę porastającą krzewami i młodymi drzewkami, co powoduje podpiętrzanie wód i zwiększa zagrożenie przy małych powodziach. Drugim problem jest erozja lewego brzegu powodująca odsłonięcie studni w jednym z gospodarstw. Rozwiązanie tych problemów leży w gestii Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. Mieszkańcy Gorzanowa wskazują na jeszcze jeden problem według nich dawniej koryto Nysy było głębsze i uważają, że jego pogłębienie zmniejszyłoby zagrożenie powodziowe. W praktyce pogłębienie koryta nie jest możliwe ze względu na istniejące wychodnie skalne, przy czym i tak, pogłębianie może mieć lokalny wpływ na poziomy wody w rzece tylko przy niewielkich wezbraniach.
Potok Łomnica
Potok Łomnica jest lewobrzeżnym dopływem Nysy Kłodzkiej i wpada do niej poniżej mostu drogowego betonowo-kamiennego. Ma w dolnym biegu szerokość 2-5 m i długość 8,2 km, sprawia w czasie wysokich stanów problemy mieszkańcom podtapiając ich domy i budynki gospodarcze.
Potok Gorzelnianka
Ten potok, nazywany również Gorzanka, o trudnej do zidentyfikowania długości jest, wg mieszkańców odprowadzeniem wód z pól znajdujących się na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej. Woda pojawia się w nim obecnie okresowo, co wg mieszkańców wynika z zaniedbanych urządzeń melioracyjnych na polach. Potok ten wielokrotnie powodował podtopienie budynków znajdujących się w pobliżu parku zamkowego, ponieważ przepust pod drogą (ulica Bystrzycka) był w czasie większych opadów blokowany przez gałęzie, kamienie itd. Po powodzi w 1997 roku przepust został zmodernizowany, ale mimo, że jego przepustowość została zwiększona (4 rury o średnicy około 40 cm), to potok nadal powoduje problemy, gdyż średnica rur jest zbyt mała. Woda wylewa się na drogę i do parku zamkowego podtapiając kilka domów i remizę Ochotniczej Straży Pożarnej.
Młynówka
Młynówka była tradycyjnie kanałem doprowadzającym wodę do młyna w Gorzanowie. Stały pobór wody zapewniał jaz zlokalizowany właściwie w obrębie zabudowy wsi około kilkuset metrów powyżej ujścia potoku Gorzelnianka. Młynówka biegnie od tego miejsca wzdłuż zabudowy poprzez rondo do młyna zlokalizowanego w centrum wsi, a następnie płynąc wśród domów uchodzi do Nysy Kłodzkiej poniżej mostu drogowego betonowo-kamiennego. Od wielu lat Młynówka nie pełni już swojej pierwotnej funkcji, gdyż młyn napędzany jest energią elektryczną. W roku 2004 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu wydał zezwolenie na budowę elektrowni wodnej (40 KW) korzystającej z wody doprowadzanej z jazu, a właściciel elektrowni zamknął wlot do Młynówki i od tego czasu woda pojawia się w niej tylko okresowo odprowadzając wodę spływającą potokiem Gorzelnianym oraz wody opadowe z miejscowości. Utrata pierwotnej funkcji Młynówki spowodowała, że jest ona zaniedbana: zamulona, zarośnięta roślinnością i zanieczyszczana. Powoduje to okresowe zagrożenie powodziowe dla kilku domów, gdy wody spływające potokiem Gorzelnianym nie mieszczą się obecnie w nie konserwowanym korycie Młynówki.
Mapa zagrożeń
W ramach prac nad planem ograniczania skutków powodzi została przygotowana dla Gorzanowa mapa terenów zalewowych. Mapa zawiera linie zalewów z powodzi z 1997 r. wyznaczone w studium ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej [1] zweryfikowane przez strażaków Ochotniczej Straży Pożarnej w trakcie wizji terenowych i rozmów z mieszkańcami Gorzanowa. Na mapie zaznaczono również obrysy działek i budynków, cieki wodne, granice administracyjne, drogi i mosty. Na podstawie opracowanej mapy określono, że w Gorzanowie na terenie zalewowym znajduje się ok. 399 budynków, w tym:
- 109 budynków mieszkalnych
- 257 budynków gospodarczych
- 32 budynki infrastruktury. Mapa umożliwiła przeprowadzenie analizy zagrożeń powodziowych dla miejscowości, jest źródłem informacji o zagrożonych obiektach, ułatwia także pracę członkom zespołu powodziowego nad opracowywaniu planu ograniczania skutków powodzi. Zawartość mapy nie jest zamknięta i w razie potrzeby może być uzupełniona o dodatkowe elementy.
Porównanie zasięgu terenów zalewowych dla powodzi z 1997 r. w Gorzanowie z opracowania RZGW[2] oraz wyznaczonych (zweryfikowanych na podstawie wizji terenowych) przez strażaków OSP. Uwidoczniono granice działek, obrysy budynków, rzeki. Źródło: Mapy papierowe (uzyskane w Urzędzie Miasta i Gminy w Bystrzycy Kłodzkiej) i cyfrowe uzyskane w RZGW („Studium ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem miasta Kłodzka”) oraz w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Kłodzku (mapa ewidencyjna). Zebrany materiał ujednolicono i opracowano w postaci mapy cyfrowej w IMGW Oddział w Krakowie.
[1] Studium ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem miasta Kłodzka sporządzone w oparciu o wyniki modelowania hydraulicznego przez Wrocławską Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., Wrocław 2004
[2] Studium ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem miasta Kłodzka